Położenie

Gmina Rydzyna położona jest w województwie wielkopolskim przy drodze krajowej nr 5 dokładnie w połowie odległości pomiędzy Poznaniem
i Wrocławiem.

 

Gmina Rydzyna  www.rydzyna.pl



Rydzyna - Stare Miasto
z lotu ptaka

 

Historia
Tereny gminy obejmują wysuniętą najdalej na południowy zachód część Wielkopolski oraz skrawek terytorium historycznego Śląska. Obecną sieć osadniczą tworzy 16 wsi sołeckich, położonych po obu stronach rzeki Rów Polski. Ich nazwy  wymieniają dokumenty z XIV w. W pierwszych latach XV w. powstaje Rydzyna, miasto Rycerskie założone przez Jana z Czerniny Rydzyńskiego. Przywileje handlowe nadane przez króla Władysława Jagiełłę oraz wzniesienie warownej rezydencji zapowiadało szybki rozwój miasta. Przetrwało jednak w swym średniowiecznym kształcie przez trzy stulecia. W końcu XVII w. nowymi właścicielami miasta i dóbr rydzyńskich zostali Leszczyńscy, hrabiowie na pobliskim Lesznie, jedna z najwybitniejszych rodzin magnackich w Rzeczypospolitej. Od tego czasu rozpoczyna się kariera Rydzyny jako miasta - rezydencji, ośrodka dóbr obejmujących kilkanaście tysięcy hektarów. Na krótko królewskiego blasku przydał im okres panowania na tronie Polski Stanisława Leszczyńskiego. Na początku XVII w. podczas Wojny Północnej, miasto zostało spalone. Jego właściciel osiadł w Nancy jako książę Lotaryngii i teść króla Francji. Swe dobra rydzyńskie sprzedał byłemu ministrowi Augusta III, króla Polski i Saksonii.  Książęta Sułkowscy, nowi właściciele Rydzyny, doprowadzili miasto, rezydencję i dobra do znacznego rozkwitu. „Wielka” historia Rydzyny splatała się z codziennym życiem jego mieszkańców, kupców i rzemieślników pracujących na potrzeby dworu i najbliższej okolicy. Rozwojowi gospodarczemu sprzyjało też korzystne położenie w pobliżu granicy ze Śląskiem. W czasach złej koniunktury nie stroniono od zajęć rolniczych. Znaczne zubożenie przyniósł miastu i jego mieszkańcom okres po II rozbiorze Polski oraz wojny napoleońskie.W wyniku przeprowadzonych w I połowie XIX w. Regulacji stosunków własnościowych Rydzyna przestała być miastem prywatnym. Dobra Ordynacji książąt Sułkowskich, po wygaśnięciu rodu, miały służyć narodowej edukacji. Pomimo, iż ostatni z książąt Sułkowskich na Rydzynie zmarł bezpotomnie w 1909 r. warunki do spełnienia testamentu zaistniały dopiero za II Rzeczpospolitej. Utworzone w rydzyńskim zamku internatowe Gimnazjum im. Sułkowskich rozsławiło niewielkie nadgraniczne miasteczko w całym kraju. Dyrektor szkoły, znany pedagog Tadeusz Łopuszański i znakomici pedagodzy stworzyli eksperymentalną placówkę wychowawczą o osiągnięciach aktualnych po dzień dzisiejszy.Po wybuchu II wojny światowej ludność polska podlegała wysiedleniom. W zamku utworzono niemiecką szkołę średnią o profilu politycznym. Na Kłodzie istniał obóz pracy dla Żydów. W lasach rydzyńskich dokonywano egzekucji. Po wyzwoleniu miasta przez wojska radzieckie spalony został  rydzyński zamek, co stanowiło największą stratę pośród obiektów kultury materialnej Wielkopolski. Po ponad ćwierćwieczu jego odbudowa prowadzona przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich raz jeszcze uczyniła Rydzynę głośną w całym kraju. Obok Zamku Królewskiego w Warszawie była to wówczas największa odbudowa zabytkowego obiektu w Polsce. W 1994 r. rydzyński zamek otrzymał zaszczytne wyróżnienie nadane przez międzynarodową organizację „Europa Nostra”. 

Kalendarium dziejów:

  • 1399 - Pierwszy znany dokument wymieniający Rydzynę , wioskę w parafii Dąbcze.

  • 1407 - Pierwsza wzmianka o burmistrzu Rydzyny poświadczająca istnienie miasta.

  • 1410 - Przeniesienie parafii z Dąbcza do Rydzyny.

  • 1466 - Pierwsza źródłowa wzmianka o zamku rodziny Rydzyńskich .

  • 1551 - Król Zygmunt August nadaje miastu prawa magdeburskie.

  • 1684/94 - Budowa magnackiej rezydencji dla Rafała Leszczyńskiego (architekci  J. S. Belotti i Pompeo Ferrari)

  • 1704 - Stanisław Leszczyński - syn Rafała zostaje królem Polski.

  • 1707 - Wielki pożar miasta podczas wojny o koronę pomiędzy Leszczyńskim a Augustem II Mocnym.

  • 1709 - Epidemia dżumy dziesiątkuje ludność Rydzyny

  • 1738 - Stanisław Leszczyński, książę Lotaryngii, sprzedaje miasto i dobra rydzyńskie Aleksandrowi Józefowi Sułkowskiemu .

  • 1748 - Pierwsze nabożeństwo w nowo zbudowanym kościele parafialnym ufundowanym przez właściciela miasta.

  • 1752 - A. J. Sułkowski otrzymuje tytuł księcia na Bielsku (ob. Bielsko-Biała)

  • 1774 - August Sułkowski sprowadza do Rydzyny księży pijarów, powstają znane szkoły rydzyńskie .

  • 1793 - Po II rozbiorze Polski Rydzyna dostaje się pod panowanie Prus.

  • 1798 - W Kairze ginie wychowany w Rydzynie - Józef Sułkowski, sławny adiutant Napoleona.

  • 1807÷15  -  Rydzyna włączona w granice Księstwa Warszawskiego.

  • 1856 - Miasto uzyskuje połączenie kolejowe z Poznaniem  i Wrocławiem.

  • 1909 - Bezpotomna śmierć ostatniego (VI) Ordynata na Rydzynie.

  • 1920 - Miasto i dobra rydzyńskie wracają do odrodzonej Rzeczpospolitej po traktacie wersalskim.

  • 1924 - Na mocy statutu Ordynacji książąt Sułkowskich ich dobra obejmuje Fundacja im. Sułkowskich .

  • 1928÷39 - Działalność Gimnazjum im. Sułkowskich, jednej z najlepszych szkół średnich II Rzeczpospolitej.

  • 1939÷45 - Okupacja hitlerowska. Prześladowania ludności polskiej. Egzekucje w lasach rydzyńskich i na terenie miasta.

  • 1945 - Pożar Zamku, całkowite zniszczenie wszystkich wnętrz.

  • 1949 - Otwarcie w dawnych zamkowych oficynach Państwowego Domu Dziecka, obecnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego.

  • 1953 - Likwidacja reaktywowanej w 1945 r. Fundacji im. Sułkowskich

  • 1957 - Wpisanie miasta do rejestru zabytków.

  • 1970 - Przejęcie Zamku w wieczyste użytkowanie przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich.

  • 1970÷89  -  Odbudowa i adaptacja Zamku na potrzeby ośrodka hotelowo - konferencyjnego.

  • 1978 - Rydzyna zdobywa tytuł Krajowego Mistrza Gospodarności w kategorii miast do 5 tys. mieszkańców.

  • 1979 - Założenie Towarzystwa Miłośników Rydzyny.

  • 1990 - Rydzyna otrzymuje obwodnicę odciążającą rynek miasta od niekorzystnego ruchu kołowego

  • 1993 - Towarzystwo Miłośników Rydzyny organizatorem międzynarodowej konferencji na temat turystycznych walorów miast zabytkowych.

  • 1994 - Zamek w Rydzynie otrzymuje w drodze konkursu wyróżnienie międzynarodowej organizacji Europa Nostra .

  • 1995 - Oddanie do użytku rozdzielni gazu wraz z 12 kilometrową siecią zasilającą. Dalsze prace w toku.

  • 1996 - Zamek w Rydzynie jako pierwszy w kraju zostaje członkiem międzynarodowego stowarzyszenia zamków prowadzących działalność hotelowo-turystyczną (ECHOR).

  • 1996 - Rydzyna otrzymuje znaczącą dotację Fundacji Polsko-Niemieckiej z przeznaczeniem na dokończenie remontu i adaptację zboru poewangelickiego na cele kulturalne.

  • 1996 - Rydzyński Ośrodek Kultury był organizatorem Finałowego Przeglądu XLI Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego.

  • 1997 - Niemiecka Firma WINKHAUS kupuje od miasta ok. 10 ha i wytycza tereny pod budowę Fabryki Elementów Okuć Budowlanych.